Direktor Ekonomskog instituta Bijeljina, prof. dr Aleksa Milojević upozorava da bi Federacija BiH na svojoj ekonomskoj nadmoći mogla pokoriti Republiku Srpsku, što u budućnosti može dovesti do novih nacionalnih tenzija.
Gledajući unazad 20 godina, razvojni trend je takav da FBiH ima duži razvojni korak od RS u svim pokazateljima”, ističe ovaj ekonomski stručnjak u razgovoru za Vijesti.ba.
Njegovu tvrdnju potkrepljuju podaci nadležnih institucija o broju zaposlenih u BiH. U maju ove godine od 829.477 ukupno zaposlenih, u FBiH ih je zaposleno 532.779, što je gotovo dvostruko više u odnosu na RS, u kojoj je zaposleno 278.838 osoba.
Podaci iz 2018 godine govore da je FBiH naplatila 13,19 posto poreza na dohodak u odnosu na 2017. godinu, dok je u 2018. RS zabilježila pad naplate poreza na dohodak za 2,2 posto u odnosu na 2017. godinu.
Razlika između dva entiteta evidentna je i u prosječnim platama i penzijama. Tako je u prosječna penzija u julu ove godine u RS 381 KM, a u FBiH 418 KM. U istom periodu najniža isplaćena penzija RS je oko 190 KM, dok je u FBiH 371 KM.
FBiH je u prednosti i kada su u pitanju direktna strana ulaganja. U prva tri kvartala prošle godine u RS uloženo je deset puta manje u odnosu na FBiH.
Demagoške krilatice o boljem dijelu BiH
“Politička je i demagoška krilatica političkog apsolutiste da je RS bolji dio BiH kada je u pitanju ekonomski razvoj”, naglašava Milojević u razgovoru za Vijesti.ba, uz konstataciju da je RS u daleko gorem ekonomskom položaju u odnosu na FBiH, uzevši u obzir broj zaposlenih, visinu plata i penzija, nivo zaduženosti i slično, ali i činjenicu da je RS rasprodala mnogo više prirodnih bogatstava u odnosu na FBiH.
On naglašava da vlast u RS zbog nacionalne zaslijepljenosti nije u stanju imati racionalni pogled na uzroke alarmantne ekonomske slike u odnosu na FBiH.
“Uzroci su sigurno u modernijoj političkoj organizaciji FBiH. Podjela na kantone je savremeniji oblik teritorijalno-političkog organizovanja, koji nije dozvolio pojavu političkog apsolutizma. Prateći svoje koncepte razvoja, kantoni u FBiH u međusobnoj dinamici daju bolji rezultat i sa stanovišta teritorijalnog razvoja i uravnoteženosti, što nije slučaj sa RS”, pojašnjava ovaj ekonomista.
Kako ističe, RS je anahroni oblik političko-teritorijalnog organizovanja, zbog postojanja samo dva nivoa vlasti – republičkog i opštinskog.
“Nijedna zemlja u Evropi nema samo dva nivoa političkog organizovanja, uvijek postoje barem tri člana. Upravo je zbog odsustva tog srednjeg člana u teritorijalno-političkom organizovanju RS doživjela potpuni politički totalitarizam i gomilanje razvoja u i oko Banjaluke, te proizvodnju ogromne periferije oko Banjaluke, a to se naročito odnosi na područje Hercegovine i Romanije”, navodi Milojević.
RS ekonomski potčinjena FBiH
Prema riječima našeg sagovornika, RS u postojećem obliku političkog organizovanja postala je žrtva političkog terora, kao i nemogućnosti uspostavljanja ekonomskog integrisanja i saradnje na nivou države.
“U RS naglašena je nacionalistička isključivost, a ekonomske teme su potisnute iako je vidljivo da RS klizi u sve veću ekonomsku nerazvijenost. Ukoliko se ovako nastavi u budućnosti, RS će objektivno biti ekonomski potčinjena FBiH. FBiH će na svojoj ekonomskoj nadmoći pokoriti RS, što će dovesti do novih nacionalnih tenzija”, upozorava Milojević.
U tom kontekstu on dodaje da je ekonomija završni kraj u politici, te da je ekonomska ravnoteža osnova političke ravnoteže i dobrih političkih odnosa.
“Ako RS postane ekonomski dominion FBiH, odnosno ako razlika u ekonomskoj razvijenosti naraste toliko da razvijenost FBiH ograničava razvoj RS, to će biti osnov za političku i ekonomsku zategnutost. Sve zemlje svijeta rješavaju problem svojih nerazvijenih područja i ne dozvoljavaju porast razlike u razvijenosti. Nažalost, zbog političke podijeljenosti, mi nismo u stanju da vodimo računa o razvoju nerazvijenih područja. Umjesto toga, te razlike nekontrolisano narastaju, što može biti opasnost od pojačanih političkih zategnutosti”, navodi naš sagovornik.
Regionalizacija osnov za ubrzanje razvoja
Mišljenja je da osnovni neuspjeh RS leži u političkom i ekonomskom centralizmu, koji su osnova političkog totalitarizma.
“Da bi RS krenula u razvoj, morala bi napraviti novu teritorijalno-političku podjelu. Potrebno je umjesto političkog centralizma, koji završava u Banjaluci i koji gomila sva bogatstva iz RS, napraviti teritorijalno-političku decentralizaciju, slično kao što je to uradila FBiH i kao što je to razvoji obrazac u zemljama zapadne Evrope”, predlaže Milojević.
U razgovoru za Vijesti.ba ovaj ekonomski ekspert ukazuje da je neophodno “urazumiti političku stranu u RS da se izbori za novi teritorijalno-politički obrazac i regionalizaciju u RS kao pandan i kao osnovu ubrzanja razvoja”.
“Iz primjera u Evropi vidimo da je ekonomski i politički uspješnija svaka zemlja koja je više regionalizovana i više decentralizovana”, zaključuje Milojević.
