Razgovarao: Božidar Proročić, književnik i publicista
• Gospodine Belada potpisan je Temeljni ugovor sa od strane Vlade Crne Gore i premijera Dritana Abazovića. Možete li nam reći koje pravne posljedice ugovor sa sobom nosi, postoji li način da se sa pravne tačke gledišta ugovor ospori i šta on zapravo znači?
Belada:Tačno je da je prije izvjesnog vremenane potpisan Temeljni ugovor između Vlade Crne Gore i Srpske pravoslavne crkve. Do 8. jula, kad je taj dokument usvojen na Vladi, to je bio tzv. Temeljni ugovor. Ja sam blagovremeno iskoristio svoje mogućnosti da ukažem da to nije ugovor kakav priznaje građansko pravo već jedan običan pamflet čiji su autori srpski popovi, jer treba poći od pretpostavke da ni jedan ozbiljan pravnik ne bi sebi dozvolio takav luksuz da u ugovoru unese odredbe koje jednu nezavisnu državu uvode u vazalan položaj prema crkvi. Do tog momenta mogao sam još jače, sa više argumentacije ukazati javnosti Crne Gore na apsurdnost tog akta. Nakon 8. jula, kad je na Vladi usvojen tzv. Temeljni ugovor, profesionalni stav mi je nalagao da se uzdržim od daljeg komentarisanja. Prvi i osnovni razlog je da neću da dam alibi Vladi Crne Gore za nezakonito postupanje, nepoštovanje procedure i pravila u postupku razmatranja i usvajanja jednog akta. Drugo, to je protivno mojim pravnim principima, protivno struci, da se fingira demokratičnost i transparentnost jednog akta koji u mnogome odlučuje o sudbini jednog naroda. Dakle, od 8. jula, to više nije ni tzv. Temeljni ugovor, to je ARMIRANI OKUPACIONI PROGLAS. Obavijest građanima Crne Gore da je, što se tiče Srpske crkve u Crnoj Gori, ona je najjača izvršna i zakonodavna vlast u ovoj državi, a bogami i vojna. Današnji trenutak, nakon ovog armiranog okupacionog proglasa, daje za pravo Srpskoj pravoslavnoj crkvi da se uknjiži na sve nepokretnosti u Crnoj Gori, objekte i zemljište za koje ona smatra da su njeno vlasništvo, pa je, a shodno članu 7. tzv. Ugovora, država dužna da postupi po nalogu crkve. Koja je prva posljedica ovog okupacionog akta?
Kao vješti uzurpator imovine države Crne Gore, SPC će užurbano sprovesti postupak uknjižbe svih crkava sa zemljištem, koje do sada nisu uknjižene na srpsku pravoslavnu crkvu. U pitanju seoske – bradstveničke crkve, koje nije gradila ni srpska ni crnogorka crkva već mještani za svoje potrebe i uz pomoć knjaževine, odnosno kraljevine Crne Gore. Bez ijednog valjanog dokumenta SPC će se uknjižiti na tu imovinu, međutim nijesu računali na jednu činjenicu – da će se i oni koji se izjašnjavaju kao Srbi a vlasnici su tih crkava, i sami pobuniti i da neće dozvoliti bez pravnog postupka da se jednostrano izvrši upis crkava na srpsku crkvu. Zato, pozivam sve da provjere stanje u katastru vlasništva nad svojim crkvama, pogotovo seoskim, da odmah traže od područnih jedinica za katastar da im se dozvoli učešće u postupku kao zainteresovanih lica, da se pozovu svi relevantni subjekti na usmenoj raspravi, uključujući i državnog tužioca, da se utvrde svi dokazi, pa tek nakon toga donijeti valjanu odluku. U protivnom, ostvariće se moja najava da će građani Crne Gore imati pravo vlasništva na metar ispred svoga praga a da će sve ostalo biti sveta mjesta kuda je po Crnoj Gori uzduž i poprijeko hodao sveti Sava i koja predstavljaju njegovu imovinu.
Da zaključim, srpski istoričari – guslari, nas ubijediše da su Crnom Gorom hodili samo srpski svetitelji. Nijedan dinast iz kuće Crnojevića, Vojislavljevića, Balšića i Petrovića nije izlazio iz svoje kuće i nijesu ostavili trag postojanja po teritoriji današnje Crne Gore.
• Svjedoci smo čestih ispada sveštenika SPC koji u svom maniru ne poštuju simbole države Crne Gore (himna, zastava). Posljedni primjer na Cetinju samo je jedan u nizu takvih. Kakva je predviđena kazna za skrnavljenje i nepoštovanje državnih simbola?
Belada: Postoje zakonske kazne za skrnavljenje i nepoštovanje državnih simbola ali to nije rješenje za suštinski i pravi problem koji stoji iza takvih postupanja SPC. Nepoštovanje državnih simbola od strane srpskog sveštenstva i pravoslavnih fundamentalista je samo spoljnja manifestacija populističkog razmišljanja i umiljavanja masama i to je najmanji problem što ta mnogobrojna grupacija ne poštuje državne simbole. Problem je mnogo dublji.
Srpska pravoslavna crkva ima 4 osnovna zadatka da obavi u Crnoj Gori i to:
– uruši i izvrne ruglu sve državne institucije;
– uništi Crnogorsku pravoslavnu crkvu;
– zatre trag crnogorskog postojanja
– učini Crnu Goru svetosavskom klerofašističkom srednjovjekovnom državom.
Dakle, to su ozbiljni zadaci koji predstavljaju projekat države Srbije, a čiji je izvođač radova u Crnoj Gori Srpska pravoslavna crkva. U pitanju su zvanični državni dokumenti (programi, smjernice, stavovi, platforme, memorandumi iz 1884., 1986., 2011. i 2018. godine).
Nažalost, niko nije želio da prizna da je svako djelovanje Srpske pravoslavne crkve usmjereno ispunjenju navedenih zadataka, što je uslovilo da je danas Crna Gora suštinski teokratska država.
Pred srpskom crkvom je još jedna obaveza, a to je da stalnim forsiranjem ugroženosti srpstva drži tenzije, drži na okupu ljudstvo i stvara uslove za homogenizaciju srpstva na prostorima jugoistočne Evrope. Na tom putu ozbiljna prepreka su crnogorski narod, Crnogorska crkva, Crnogorski jezik, crnogorska istorija. To je naizgled najteže pitanje pred kojim izazovom SPC još nema rješenje. Rješenje će postojati i srpsko pitanje će biti riješeno samo kad nestane Crnogoraca, bilo biološki, bilo asimilacijom. Pri tome, treba dodati još nešto. Niko se ne usuđuje da ispita, utvrdi, ustanovi ekonomsku moć, izvore finansiranja, način sticanja novca, nezakoniti transfer sredstava od srpske pravoslavne crkve. To je urođeni strah nadležnih državnih organa Crne Gore, a što je uslovilo da se s pravom može vjerovati da je to najjači ekonomski subjekt u Crnoj Gori. Država Srbija je barem priznala da je sprska crkva u Srbiji po svojoj ekonomskoj snazi treći privredni subjekt i kome se i pored te moći iz budžeta države Srbije u posljednjih nekoliko godina platilo 65 miliona eura. Kad će građani Crne Gore znati koliko je država Crna Gora od 90ih godina do današnjeg dana bespovratno uplatila SPC, koliko je poklonila nepokretnosti, oslobodila poreskih i carinskih obaveza i sl. To su sve mjerljivi podaci koji se mogu utvrditi i koji bi javnim objavljivanjem izazvali neviđene reakcije u javnosti Crne Gore.
• U vašoj knjizi „Mrak – Jevanđeljski nacionalizam“ gotovo da ste ,,proročki“ predviđeli nastupajuće događaje vezane za Temeljni ugovor ali i brojna druga nepočinstva SPC. Da li imate osjećaj da je vaš kako da kažem ,,krik “ u borbi za pravo i pravdu bio ,,uzaludan“ da prosto država nije imala sluha za sve vaše sugestije i primjedbe?
Belada: Rad na pitanjima vjerskih sloboda i spomeničkih prava je moj izbor odnosno moja moralna i profesionalna obaveza . Moje angažovanje na ovim pitanjima počinje 2004. godine kada je Komisija formirana od strane Ministarstva kulture sačinila detaljan Izvještaj o stanju spomeničkog fonda. Izvještaj je predstavljao alarmantnu sliku o nedozvoljenim intervencijama na spomenicima kulture, prvenstveno od strane Srpske pravoslavne crkve, čijim djelovanjem su mnogi spomenici izgubili spomeničku vrijednost. Kako je, u odnosu na značaj problema izostala očekivana reakcija stručne i laičke javnosti, to je u meni izazvalo gnijev i potrebu da širu javnost upoznam sa napadom na kulturno nasljeđe crnogorskog naroda. Pravi način za to je po mom sudu je bila javna TV debata sa tadašnjim advokatom SPC Mlađanom Mićovićem. Tokom 2005. godine na državnoj televiziji imali smo 4 sučeljavanja koja su izazivala ogromnu pažnju javnosti, koja su i danas aktuelna, sa problemima istim i tada i sada. Mlađan Mićović spadao u red istaknutih advokata, bio je izazovan sagovornik i zavređivao je profesionalno poštovanje, bez obzira na oprečne stavove koje smo imali. Njegov brat, sadašnji Mitropolit Joanikije u uporedbi sa pok. Mlađanom je jednosmjeran, surov, sirov, skromnog obrazovanja. Od tada konstantno uporno neprekidno djelujem, objavljujem na desetine radova iz oblasti državno-crkvenog prava i spomeničkog prava, učestvujem na više javnih sučeljavanja sa najistaknutijim advokatima SPC, dajem nebrojeno komentara domaćoj i međunarodnoj javnosti. Uz navedeno, član sam redakcije časopisa „Akcionar“ i „Advokat“, gdje objavljujem na desetine stručnih radova. Dijelim duboko zadovoljstvo što je moja knjiga „MRAK – Jevanđeljski naocionalizam“ čitana u SAD-u, Kanadi, Novom Zelandu u Evropi i na mnogim međunarodnim adresama, čemu ste i Vi svojim pisanjem mnogo doprinijeli.
Da li će u Crnoj Gori neko po direktivi reagovati na moju knjigu uopšte me ne interesuje, knjiga nije literalno djelo, nije istorijskog karaktera, već je na osnovu činjenica i dokaza koje sam prezentovao – optužnica odnosno, ukupno 33 optužnice za sve nedozvoljene radnje koje su urađene u cilju nestanka bića crnogorskog naroda. Vjerujem da će u doglednoj budućnosti u drugim uslovima poslužiti domaćim i međunarodnim organizacijama da se izuči pozadina dešavanja, poslednjih 30 godina, da se evidentiraju i procesuiraju svi nosioci napada na ustavni poredak Crne Gore.
Zadovoljan sam što mi vjeruje mnogo mladih ljudi , što sam u poslednje godinu dana upoznao ljude koji su procesuirani pred nadležnim sudovima samo zbog činjenice što su branili suverenost Crne Gore. U tom dijelu je značajna i uloga pravnog tima GI „21.Maj“, koji je činilo 10 poznatih advokata. Zadovoljstvo je što sam u proteklom periodu i sada u kontaktu sa mnogim pojedincima, predstavnicima grupa građana koji dolaze na konsultacije i traže moje mišljenje.
Sa druge strane, sluh države Crne Gore prema mom profesionalnom djelovanju može se predstaviti kroz sledeće:
–Niko me u poslednjih 20 godina, u vezi djelovanja i stavova u oblasti državno – crkvenog i spomeničkog prava nije pozvao, bar da mi ukaže da sve što radim pogrešno. Moji kontakti sa državnim ogranima bili su pred nadležnim tužilaštvom kada sam obrazlagao navode iz mojih tekstova ili po mojim prijavama.
– Razriješen sam dužnosti rukovodioca jednog državnog organa, zbog „nesposobnosti“ za obavljanje poslova.
– Odbijen sam na mnogobrojna radna mjesta na koja sam konkurisao.
–Odbor za pravosuđe i upravu je prilikom izbora člana Sudskog savjeta iz reda uglednih pravnika mene vrednovao na način što nijesam dobio nijedan glas. Da taj stav dobija na težini govori činjenica da sam prilikom saslušanja pred navedenim Odborom odgovarao na pitanja koja nemaju bilo kakvih dodirnih tačaka sa nadležnostima i ovlašćenijma Sudskog savjeta. Da se tu ne završavaju aktivnosti protiv mene redovno se brine portal IN4S koji mi uz preporuku da će pažljivo pratiti moj izbor za člana Sudskog savjeta, šalje salvu uvreda u odnosu na moju porodicu i direktne prijetnje na moj život i tijelo.
– za moju knjigu „MRAK – Jevanđeljski nacionalizam“ ne postoji izdavač, već sam je privatno izdao.
Da rezimiram Država Crna Gora moj rad ne vrednuje, niti prepoznaje.
• Kakvo je vaše mišljenje da li smo usporeni ili gotovo zaustavljeni na Evropskom putu i kakvi poteze treba da indipendistički blok napravi u narednim mjesecima?
Belada: Ne da smo usporeni, već smo zaustavljeni na putu ka Evropskoj uniji. Svi se deklarativno zalažemo za EU, a u poslednje 2 godine sve smo uradili da zatvorimo vrata EU. Međunarodne prilike bile su nam na ruku, imali smo podršku relevantnih međunarodnih subjekata. Jedino što može biti povoljno za Crnu Goru jeste da geopolitički razlozi budu odlučujući kriterijum za ubrzani prijem u EU. Što se tiče uslova, međupartijskih aktivnosti, obaveza koje treba ispuniti, čini mi se da smo bliži uniji sa amazonskim plemenima, nego Evropskoj uniji.
• Zašto je Crna Gora kao stara država izložena toj i tolikoj klerikizaciji od strane SPC i na koji način smanjiti uticaj SPC na politički život u Crnoj Gori?
Belada: Projekat velike Srbije gdje je Crna Gora ključni teritorijalni pojam, nije novijeg datuma. Od 1844. godine tzv. Načertanija Nikole Garašanina to je poznato, od tada, do današnjeg dana, to je državni projekat za čiju je realizaciju u CrnojGori zadužena SPC. Dakle, ništa novo, poznato svim generacijama, a Crna Gora je nespremno i neorganizovano dočekala poslednji udar iz 2020. godine – Litijaški pokret. Bitka je izgubljena, SPC je vodeći faktor i gospodar Crne Gore, bojim se da će dugo to i ostati. Prijeti nam srednji vijek i konačan obračun sa identitetskim pitanjima. Postigne li SPC željeni rezultat na narednom popisu stanovništva, a za što se vrlo intezivno i ozbiljno pripremaju konačno će Srbija dobiti izlaz na more.
• Koje naredne poteze treba da uradi sveta i apostolska Crnogorska pravoslavna crkva pred Međunarodnom javnošću i da li će sve imati svoj epiog u Strazburu?
Belada: Crnogorska pravoslavna crkva na međunarodnom planu treba samo da prouči i primijeni postupanje Ukrajinske i Makednoske pravoslavne crkve. Uz objektivno postojeće slabosti – prvenstveno organizacione, CPC ima izuzetno stručan kadar u sferi crkvenog i državno-crkvenog prava. Neophodno je samo formirati tim stručnih ljudi i homogenizovati ga. Njihov zadatak bi bio da se povežu i ostvare kontakt sa međunarodnim relevantnim subjektima. Uz to, niti jedan uspjeh na međunarodnom planu ne može se ostvariti bez direktnog i odlučujućeg djelovanja države Crne Gore. Uspjeh i pozitivan ishod pregovora sa Carigradskom patrijaršijom može biti realizovan samo sa vodećom ulogom države Crne Gore u tom postupku.
• Kako i na koji način vidite razrješenje političke krize u Crnoj Gori?
Belada: Crna Gora je 2022. godine u opasnosti. Od svog postojanja, ovo je jedna od odlučujućih bitaka za opstanak Crne Gore. Malo toga se uradilo na organizacionom djelovanju građanske i evropske Crne Gore. Od SPC nijesmo naučili kako treba djelovati. Pokojni Risto Radović ujedinio je sve za istu stvar, na ravnopravnoj osnovi, jednako vrednujući i one sa malim organizacionim kapacitetom i pojedince koji su vjerni SPC-u, uključujući i djelovanje na najranjiviju kategoriju – djecu. To druga, suverenistička, strana nije uradila. Još se mnoge organizacije i pojedinci gledaju sa visine, ne mijenjaju se dugogodišnje navike vladanja, ponovo se afirmiše partijsko zapošljavanje. Bez crnogoraca nema Crne Gore. To je stub ove države i dio nekadašnjeg srednjeg staleža, koji je nestao, a koji je garant stabilnosti svake države. U ovom trenutku 30% glasača je neopredijeljeno. Ne žele biti glasačka mašina vodećih suverenističkih partija. To konačno mora svako da shvati ukoliko mu je do Crne Gore. Tih 30%, jedinu partiju vide u državi Crnoj Gori , i oni su to dokazali 1990. godine, 2006. godine i sada. U međuperiodu, postoje samo partijski kadrovi, a slobodni, nezavisni, provjereni, dokazani suverenisti se zanemaruju. Za uspjeh, povoljan rezultat na izborima, potrebno je aktivno, odgovorno i vrednovano učešće jednog velikog broja neopredijeljenih glasača, prvenstveno crnogoraca. Na taj način bi se reformisala i sistemski promijenila misao i razmišljanja o Crnoj Gori.
Da zaključim:
Crnogorci, lijevo !
Crnogorci, bez posrednika !
Crnogorci, jedinstveno !
Crnogorci u bojkot na aktuelni trenutak !
