U mezarju Memorijalnog centra Potočari dosad je ukopano 6.610 žrtava genocida, a na porodičnim mezarjima izvan Potočara njih 234. Još uvijek se traga za posmrtnim ostacima više od 1.000 nestalih Srebreničana. Do ovog časa ekshumirani su posmrtni ostaci 7.119 žrtava.
Prekjučer je uz molitve i suze iz Visokog ispraćena još jedna tužna povorka s posmrtnim ostacima 33 identifikovane žrtve genocida, a danas će, u prisustvu hiljada ljudi, biti upriličeni komemoracija, dženaza i ukop.
Zavjet šutnje i kampanja skrivanja
Svake godine broj identifikovanih je sve manji, a strah da zbog kampanje skrivanja i zavjeta šutnje svi ubijeni neće biti pronađeni sve je veći.
Ni u jednom od 33 tabuta koji će danas biti spušteni u kabure nisu kompletirani skeletni ostaci, kazao je Amor Mašović iz Komisije za traženje nestalih osoba BiH. On je otkrio i da postoje i 102 žrtve bez identiteta, jer ili nemaju žive srodnike koji bi pomogli prilikom DNK identifikacije ili su njihovi srodnici stradali tokom genocida u Srebrenici tako da ne mogu biti identificirani.
Ukopavanje koščica
Mnogi se godinama nadaju da će pronaći bar nešto više kostiju svojih najmilijih kako bi ih sahranili da nađu vječni smiraj, ali se onda nerijetko ipak odluče spustiti u zemlju tih nekoliko koščica. Tako će ove godine Fadila Hasanković i Nura Begović ukopati samo pet kostiju, odnosno šaku svog brata Adila Suljića. Kažu da nisu ni očekivale da će pronaći kompletno tijelo, ali kroz suze i u nevjerici govore da je za 14 godina od njihovog 43-godišnjeg brata, oca dvoje djece, pronađeno samo tih pet koščica.
Žrtve, ubijane i premještane u primarne, sekundarne i tercijarne grobnice na kraju su locirane u 84 masovne i blizu hiljadu pojedinačnih grobnica, od kojih su neke bile i u dvorištima kuća, a ekshumacije su obavljene u 25 općina u BiH i sedam u Srbiji.
Žrtve koje će danas naći smiraj
Najstarija žrtva koja će ove godine biti ukopana je Šaha Cvrk koja je imala 82 godine, a najmlađa žrtva je Osman Cvrk koji je imao samo 16 godina. Treći član porodice Cvrk je Rašid, Šahin sin koji je 1995. godine imao 55 godina. I on će biti ukopan pored svoje majke.
Na ovoj kolektivnoj dženazi bit će ukopani otac i sin Zaim Pilav (1946) i Fuad Pilav (1976). Također, vječni mir pronaći će braća Kasim i Asim Isaković te braća Fahrudin i Zijo Mujić.
Žrtve koje će danas biti ukopane u Memorijalnom centru u Potočarima:
1. Bektić (Redžo) Mevlid, rođen 1962. godine
2. Bajraktarević (Osman) Nedžad, rođen 1975. godine
3. Salkić (Alija) Bajro, rođen 1957. godine
4. Husić (Husein) Muradif, rođen 1949. godine
5. Purković (Ahmet) Šemso, rođen 1952. godine
6. Isaković(Muhizin) Kasim, rođen 1973. godine
7. Isaković (Muhizin) Asim, rođen 1975 godine
8. Avdić (Hasan) Šemso, rođen 1964. godine
9. Suljić (Nazif) Adil, rođen 1952. godine
10. Cvrk (Osman) Rešid, rođen 1940. godine
11. Cvrk (Arif) Šaha, rođena 1913. godine
12. Gabeljić (Jusuf) Fadil, rođen 1974. godine
13. Memić (Hasan) Sidik, rođen 1960. godine
14. Tihić (Šukrija) Vekaz, rođen 1975. godine
15. Tahić (Hamed) Enver, rođen 1976. godine
16. Meholjić (Hakija) Husejn rođen 1929. godine
17. Salkić (Fadil) Sabahudin, rođen 1972. godine
18. Mehmedović (Džemail) Mali, rođen 1959. godine
19. Suljić (Salko) Sabit, rođen 1974. godine
20. Mehmedović (Suljo) Ismet, rođen 1937. godine
21. Hirkić (Bajro) Behadil, rođen 1973. godine
22. Nukić (Haso) Esad, rođen 1977. godine
23. Jašarević (Halid) Ahmet, rođen 1950. godine
24. Mujić (Ramo) Zijo, rođen 1968. godine
25. Mujić (Ramo) Fahrudin, rođen 1970. godine
26. Tabaković (Zajko) Hajro, rođen 1938. godine
27. Ahmić (Ismet) Omer, rođen 1973. godine
28. Cvrk (Behaija) Osman, rođen 1979. godine
29. Pilav (Rasim) Zaim, rođen 1946. godine
30. Pilav (Zaim) Fuad, rođen 1976. godine
31. Šaranović (Ševkija) Sadik, rođen 1969. godine
32. Tabaković (Nurija) Smail, rođen 1964. godine
33. Tihić (Mustafa) Hamed, rođen 1928. godine
Današnji program u Potočarima
Organizacioni odbor za obilježavanje 11. jula 1995. godine i 24. godišnjice genocida nad Bošnjacima “Sigurne zone UN-a” Srebrenice u zvaničnom programu je objavio da doček zvanica u Memorijalni centar Potočari počinje u 8:30 sati, a komemoracija u 11. Od podneva počinje učenje Kur’ana, ilahija i izvođenje numere “Inferno” te slijede pripreme za namaz.
Dženaza i dova šehidima genocida počinju u 13:20 sati, nakon čega slijedi iznošenje tabuta od musale do mezarja i čitanje imena žrtava genocida. Na kaburu će učiti Sead ef. Mustajbašić, Haris ef. Mustajbašić, Resul ef. Alić, Mehmed ef. Delić, Idriz ef. Hasanović, Mumin ef. Mumić i muftija zagrebački Aziz ef. Hasanović.
Hiljade ljudi stiglo pješke, na biciklima, motociklima…
U Potočare su tokom jučerašnjeg i današnjeg dana stigli brojni učesnici Marša mira, motociklisti, ultramaratonci, ali i drugi sugrađani koji preživjelim porodicama žele pokazati da nisu same. I ove godine okupit će se ljudi iz svih krajeva svijeta, a svako na svoj način dat će svoj doprinos da se zaborav nikad ne dozvoli i da se genocid nikada nikome ne dogodi.
700 godina zatvora
Nakon napada srpskih snaga na zaštićenu enklavu Srebrenica u julu 1995. godine ubijeno je više od 7.000 dječaka i muškaraca. Za ove zločine, za genocid, zločine protiv čovječnosti i ratne zločine, do sada je pred Haškim tribunalom i sudovima regiona osuđeno ukupno 47 osoba, na više od 700 godina zatvora.
Za genocid u Srebrenici, najteži zločin počinjen na evropskom tlu nakon Drugog svjetskog rata, dosad je izrečeno više od 700 godina zatvora. Najveći broj presuda za Srebrenicu izrekao je Sud BiH, osudivši ukupno 25 osoba, u Hagu je osuđeno 14 bivših pripadnika vojske i policije Republike Srpske, dok je srbijansko pravosuđe osudilo pet osoba za zločine u Srebrenici, a u Hrvatskoj su osuđena dvojica bivših pripadnika “Škorpiona”.
Negiranje genocida kao njegova posljednja faza
Uprkos svim presudama i dokazima o genocidu vlasti Republike Srpske i u proteklom periodu bavile su se revidiranjem prošlosti i činjenica o agresiji na BiH i stradanjima. Vlast koja kontinuirano negira genocid i druge dokazane zločine formira komisije koje se trebaju baviti istraživanjem stradanja ignorišući presude Haškog tribunala i drugih sudova.
Stručna javnost, zajedno s porodicama ubijenih, stalno ukazuje na neophodnost donošenja zakona o negiranju genocida koji će predvidjeti kazne za negatore.
“Niko od ratnih zločinaca nije heroj, niko od njih nije osuđen jer su branili svoj narod, nego jer su ubijali zatvorenike, civile i jer su odgovorni za masovna silovanja”, rekao je glavni tužilac UN Međunarodnog rezidualnog mehanizma za kaznene sudove (MRMKS) Serge Brammertz koji s razlogom strahuje da će se ovakva razmišljanja, pokušaj izjednačavanja i izvrtanje činjenica prenijeti na buduće generacije.
