Bosna i Hercegovina iz godine u godinu bilježi rast prikupljenih sredstava od indirektnih poreza. Taj iznos je 2015. godine bio 6,35 milijardi, naredne godine 6,63 milijarde, zatim 2017. nešto više od sedam milijardi, 2018. 7,59 milijardi, a prošle godine je oboren rekord sa prikupljenih 7,98 milijardi KM od indirektnih poreza. Međutim, ne doprinose svi jednako tom rastu.
U Federaciji BiH se prikupi mnovo više indirektnih poreza nego u entitetu RS, a rast tih prihoda u FBiH bilježi kontinuiran rast, za razliku od RS-a u kojem taj iznos varira, odnosno čak bilježi pad u prošloj godini.
Tako je, prema zvaničnim podacima koji su u posjedu Faktora, u FBiH 2015. godine prikupljeno 4,49 milijardi KM, naredne godine 4,7 milijardi, 2017. nešto više od pet milijardi, 2018. 5,5 milijardi, a prošle godine je premašen iznos od šest milijardi KM. S druge strane, u entitetu RS je 2015. godine prikupljeno 1,75 milijardi, 2016. 1,87 milijardi, a taj iznos je pao već naredne godine na 1,83 milijarde KM. U 2018. godini je ponovo narastao na 1,95 milijardi KM, da bi 2019. godine pao na 1,77 milijardi KM.
Stopa učešća FBiH u ukupnim prihodima od indirektnih poreza je porasla sa 70,67 posto iz 2015. godine na 76,02 posto u 2019. godini, a povećanje uplata FBiH je u protekle četiri godine bilo 44 puta veće nego povećanje uplata RS-a.
Ovi podaci ukazuju na drastičnu razliku u privrednim aktivnostima između dva bh. entiteta. Poređenja radi, u FBiH živi 80 posto više stanovništva u odnosu na entitet RS, ali se u FBiH prikupi 3,5 puta više indirektnih poreza u odnosu na RS. To u praksi znači da građani FBiH imaju više novca, više prodaju, više kupuju, odnosno da, uzimajući u obzir omjer broja stanovnika i omjer uplaćenih indirektnih poreza, građani FBiH imaju duplo veću kupovnu moć od građana RS-a.
Međutim, raspodjela tih prihoda ne odgovara uplatama na jedinstveni račun. Prema privremenim koeficijentima za raspodjelu sredstava, koji su posljednji put usvojeni 2017. godine, FBiH pripada 64,26 posto ukupnog iznosa, entitetu RS 32,19 posto, a Distriktu Brčko 3,55 posto.
Dakle, entitet RS je u 2019. godini uplatio samo 22,18 posto od ukupnih prihoda, a dobio je nazad 32,19 posto tog iznosa.
FBiH je u 2019. godini dobila 3,46 milijardi KM, entitet RS 1,73 milijarde KM, a Distrikt Brčko 191 milion KM. Da se ta raspodjela vršila prema uplati, entitet RS bi u 2019. godini dobio “tek” 1,19 milijardi KM. Drugačije rečeno, RS je dobio 539,4 miliona KM više nego što je trebao. Bez tog novca, taj bh. entitet bi davno bankrotirao.
U posljednjih pet godina bi entitet RS, da se raspodjela vršila prema procentualnom učešću u ukupnim uplatama, dobio ukupno 1.592.659.000 KM manje, što znači da je nepravednom raspodjelom Federacija BiH oštećena za taj iznos.
Pod krilaticom “napad je najbolja odbrana”, šef Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) Milorad Dodik u posljednje vrijeme nerijetko prijeti “istupanjem RS-a iz sistema indirektnog oporezivanja”. Zvanični podaci ukazuju da bez novca kojeg dobijaju zahvaljujući tom sistemu i nepravednoj raspodjeli sredstava, taj bh. entitet ne bi mogao servisirati ni najosnovnije obaveze.
Autor: N. Pobrić / Faktor
